Türkiye'de baklagil üretimi son 30 yılda ciddi şekilde geriledi. 1990'lı yıllarda 20.3 milyon dekar olan baklagil ekim alanı, 2023 itibarıyla %57 azalarak 8.8 milyon dekara düştü. Aynı dönemde üretim de %35 gerileyerek 1.3 milyon tona indi.
İhracattan İthalata Giden Süreç
1980'li yıllarda dünyanın en büyük bakliyat ihracatçılarından biri olan Türkiye, bugün ithalata bağımlı bir ülke konumuna geldi. Market raflarındaki mercimek, nohut ve kuru fasulye paketlerinde artık Kanada, Avustralya, Kazakistan ve Rusya gibi ülkelerin menşei dikkat çekiyor.
TÜİK verilerine göre Türkiye, 2024 yılı itibarıyla 993 milyon dolarlık ithalata karşılık 1 milyar 274 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Ancak uzmanlar, bu rakamların yanıltıcı olduğunu belirtiyor. Baklagil ihracatının büyük bölümü ithal edilen ürünlerin işlenip ihraç edilmesine dayanıyor.
Baklagil Üretiminde Kanada’nın Yükselişi
Kanada’nın baklagil üretimindeki başarısı dikkat çekici. 1970'lerde mercimek üretimi olmayan ülke, üniversite-özel sektör-kamu iş birliğiyle gerçekleştirdiği Ar-Ge yatırımları sayesinde bugün dünyanın en büyük bakliyat ihracatçısı konumunda bulunuyor. 2023 itibarıyla 3.5 milyar dolarlık bakliyat ihracatı gerçekleştiren Kanada’nın mercimek ihracatından elde ettiği gelir 1.7 milyar doları buldu.
Türkiye'nin Üretimi Yetersiz
Ulusal Baklagil Konseyi Başkanı Abdullah Özdemir, Türkiye’nin üretim kaybının temel nedenlerini desteklerin yetersizliği ve tarım politikalarındaki eksiklik olarak açıklıyor. Özdemir, 1994 yılında Nadas Alanlarının Daraltılması Projesi’nin sona ermesi ve TMO’nun bakliyat alımını durdurmasının üretimde büyük gerilemeye yol açtığını belirtti.
Destekler Yetersiz Kaldı
2018-2023 döneminde bakliyata verilen destekler kilogram başına 50 kuruşta sabit kalırken, 2024 yılında bu miktar nohut için 75 kuruş, kuru fasulye ve mercimek için 100 kuruşa çıkarıldı. Ancak bu miktarın çiftçiyi teşvik etmek için yeterli olmadığı ifade ediliyor.
Türkiye’nin Potansiyeli Var
Türkiye’nin doğru bir stratejiyle mevcut bakliyat üretimini üçe katlama potansiyeline sahip olduğunu vurgulayan uzmanlar, tarımda uzun vadeli bir planlamanın artık kaçınılmaz olduğunu belirtiyor. Özdemir, "Türkiye, 80'li yıllarda dünya bakliyat ticaretinde liderdi. Ama şu an bayrağı Kanada, Avustralya ve Rusya gibi ülkelere kaptırmış durumdayız" dedi.
www.tarimdasondakika.com
