Don, kuraklık ve ithal ürün baskısıyla sarsılan ceviz üreticileri, çareyi bahçelerini satmakta buluyor. Yerli üretici “zararı biçiyoruz” derken, uzmanlar sektörü kurtarmanın yolunun birlikten geçtiğini vurguluyor.
Türkiye’nin önemli tarımsal ürünlerinden ceviz, iklim değişikliği, maliyet artışları ve ithal ürün baskısıyla adeta çöküş yaşıyor. Marmara, Trakya ve İç Ege’deki ceviz üreticileri bu yıl bahçelerde değil, zararda hasat yaptı. Özellikle Nisan ayında yaşanan ani don olayları bazı bölgelerde verimi yüzde 60’a kadar düşürdü. Üretici maliyetleri karşılayamaz hale gelirken, birçok bahçe satışa çıkarıldı.
İthalat Yerlisini Ezdi
Yerli üreticinin belini büken en büyük etkenlerden biri ise Çin menşeli ucuz cevizler. Düşük fiyatlarıyla iç pazarı adeta istila eden ithal cevizler, kalite, aroma ve üretim şartları bakımından yetersiz kalmasına rağmen rafta yerli ürünün önüne geçiyor. Üreticiler, bu durumun hem emeği hem de ekonomik sürdürülebilirliği yok ettiğini belirtiyor.
Çin ve ABD Uçuyor, Türkiye Yerinde Sayıyor
Küresel ceviz pazarı hızla büyüyor. Çin, dünya ceviz üretiminin yüzde 56’sını; ABD ise yüzde 23’ünü karşılıyor. Türkiye ise yalnızca yüzde 2,1 ihracat payına sahip. 2024’te ABD ceviz ihracatından 1,1 milyar dolar, Çin ise 767 milyon dolar gelir elde etti. Türkiye ise iç pazarda bile tutunmakta zorlanıyor.
Cevizcinin Geceleri de Sert Geçiyor
Üretici, sadece gündüz değil, gece de kaygılarla boğuşuyor. Artan gübre ve enerji fiyatları, işçilik maliyetleri, sulama zorlukları ve sigorta primleri, üreticiyi çaresiz bırakıyor. “Ceviz ağacının altında uyunmaz” sözü artık mecaz değil, üreticinin uykusuz gecelerinin özeti haline geldi.
Yalnızlaşan Üretici Bahçesini Satıyor
Toprak yorgunluğu, modern bahçe yönetimindeki eksiklikler ve kuraklık gibi etkenler, üreticiyi tarımdan koparıyor. Sigorta yaptıramayacak duruma gelen birçok çiftçi, mecburen yılların emeği olan ceviz bahçelerini satışa çıkarıyor.
Fonksiyonel Gıdada Fırsat Var, Ama…
Ceviz sadece çerez değil, fonksiyonel gıda olarak da değer kazanıyor. Ceviz sütü, yağı ve unu gibi ürünlerin yer aldığı pazarlar hızla büyüyor. Araştırmalara göre, ceviz sütü pazarının 2035’e kadar 2 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Ancak Türkiye’nin bu pazardan pay alabilmesi için mevcut krizleri aşması gerekiyor.
Çözüm: Birlik Şart!
Üreticilerin kurduğu Ceviz Üreticileri Derneği (CevizÜD), ortak satın alma, eğitim ve pazarlama faaliyetleriyle dikkat çekiyor. Dernek Başkanı Ömer Ergüder, ceviz üretiminin artık bireysel çabalarla sürdürülemeyeceğini vurgulayarak şöyle diyor:
"Don sigortası, enerji maliyeti, ithalat baskısı, ihracat teşviki, su yönetimi gibi sorunlar, bir çiftçinin tek başına çözebileceği şeyler değil. Üreticinin ‘birlik’ haline gelmesi artık bir tercih değil, bir zorunluluk."
Tarımda Alarm Zili Çalıyor
Türkiye’nin ceviz üretimindeki potansiyeli yüksek. Ancak bu potansiyelin gerçeğe dönüşmesi için hem kamudan hem de özel sektörden stratejik destek gerekiyor. Aksi halde, ceviz bahçeleri birer birer kapanırken, dışa bağımlılık daha da artacak.
www.tarimdasondakika.com
